Czym jest daltonizm i jak wpływa na postrzeganie kolorów?

daltonizm

Daltonizm to wada polegająca na nierozpoznawaniu barwy czerwonej i zielonej, popularnie używana jako ogólne określenie ślepoty braw. Nazwa pochodzi od nazwiska angielskiego fizyka Johna Daltona, który jako pierwszy opisał zaburzenie na obserwacji własnego wzroku.

Przyczyny daltonizmu

Ślepota barw jest zazwyczaj wadą wrodzoną, uwarunkowaną genetycznie, dziedziczoną recesywnie w sprzężeniu z chromosomem X. Z tego wynika, że większość przypadków ślepoty barw w tym daltonizmu dotyczyć będzie mężczyzn (ok. 8%). Kobiety częściej będą nosicielkami wadliwego chromosomu. Z czego wynikają te zależności? Otóż mężczyzna w swoim kariotypie ma 1 chromosom X i 1 Y, kobieta natomiast ma 2 chromosomy X. Mężczyźni nie przekazują swojego chromosomu X męskim potomkom, zatem mężczyzna ze ślepotą barw nie przekaże jej swojemu synowi. Kobieta, z racji posiadania dwóch takich samych chromosomów może być nosicielką genu ślepoty barw nawet o tym nie wiedząc. Jeżeli w rodzinie matki jest mężczyzna, który ma ślepotę barw, to istnieje duża szansa, że jej dziecko odziedziczy jego gen szczególnie jeśli będzie płci męskiej. W bardzo rzadkich przypadkach matka będzie miała tę wadę, ale tylko wtedy, gdy posiada dwa „ślepe na barwy” chromosomy X.

W prawidłowej siatkówce zlokalizowane są 2 rodzaje fotoreceptorów: czopki i pręciki. Pręciki wykazują wrażliwość przy słabym oświetleniu w przeciwieństwie do czopków, które umożliwiają widzenie barwne przy dobrym oświetleniu. W siatkówce wyróżniamy 3 rodzaje czopków odpowiedzialnych za percepcje 3 kolorów :zielonego, niebieskiego i czerwonego.

Ślepota braw może wystąpić, gdy brak jest jednego lub więcej typów czopków lub gdy obecne są wszystkie trzy, lecz jeden lub więcej nie działa prawidłowo. Czasem może być także wynikiem uszkodzenia dróg wzrokowych, począwszy od siatkówki po korę mózgu lub być efektem ubocznym działania leków, czy innych związków chemicznych.

Najczęstsza forma ślepoty barw wynika z problemów z czułością czopków na barwy o średniej lub długiej długości fali, co skutkuje trudnościami lub brakiem odróżniania barw czerwonych, żółtych i zielonych od innych. Określa się to jako „ślepotę czerwono-zieloną”, czyli tzw. daltonizm.

Wrodzona ślepota barw dzieli się na typy w zależności od rodzaju uszkodzonych czopków.

Wyróżniamy :

protanopię , czyli nierozpoznawanie barwy czerwonej (najczęściej mylenie jej z kolorem zielonym),

deuteranopię tzw. daltonizm , polegający na nierozróżnianiu barwy zielonej (mylenie jej z barwą czerwoną),

tritanopię , czyli nierozpoznawanie barwy niebieskiej (mylenie jej z kolorem czarnym ),

achromatopsję , charakteryzująca się niezdolnością do rozpoznawania wszystkich barw. Dodatkowo występują trudności w widzeniu przy normalnym świetle, co spowodowane jest całkowitym brakiem czopków siatkówce.

Objawy daltonizmu

Zazwyczaj chory nie wie, że nie widzi barw prawidłowo. Rodzice mogą zauważyć problem z dzieckiem gdy uczy się kolorów.

Objawy obejmują:

  • problemy z widzeniem kolorów i jasności kolorów;
  • niemożność odróżnienia odcieni tych samych lub podobnych kolorów.

Dzieje się tak najczęściej z kolorem czerwonym i zielonym lub niebieskim i żółtym. Z wyjątkiem najcięższej postaci, ślepota barw nie wpływa na ostrość widzenia.

Kiedy lekarz podejrzewa zaburzenie widzenia barw u pacjenta?

Podstawowym badaniem, który służy do wykrywania jest czytanie kolorowych tablic Ishihary. Test polega na pokazaniu wzoru złożonego z wielokolorowych kropek. Jeśli pacjent nie ma niedoboru kolorów, będzie mógł zobaczyć liczby i kształty wśród kropek. Jeśli ma zaburzenie rozpoznawania barw będzie miał trudności ze znalezieniem liczby lub kształtu we wzorze.

Czy istnieje leczenie daltonizmu?

Aktualnie takie leczenie nie jest dostępne. Istnieją jednak specjalne soczewki kontaktowe i okulary, które mają pomóc pacjentom z zaburzeniami rozpoznawania barw. Nabyte zaburzenia rozpoznawania barw koniecznie trzeba diagnozować i leczyć.

Umów wizytę
  • Telefonicznie575 768 686
  • Mailowooptisgdansk@gmail.com
  • Osobiścieul. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego 11/18
    (dawniej Dąbrowszczaków)
    80-373 Gdańsk