AMD (ang. Age-related Macular Degeneration), czyli zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem jest przewlekłą chorobą powodującą obumieranie receptorów w centralnej części siatkówki. Iniekcje doszklistkowe (zastrzyki podawane do wnętrza gałki ocznej) w AMD zapobiegają proliferacji naczyń krwionośnych, przez co hamują postęp zmian degeneracyjnych. Jak wygląda leczenie przy pomocy iniekcji doszklistkowych w AMD? Kiedy stosuje się iniekcje doszklistkowe?
AMD to choroba, która powoduje niekontrolowaną proliferację naczyń krwionośnych w plamce żółtej oraz wydostanie się białek i składników morfotycznych poza naczynia. Wyróżniamy dwie postacie AMD: tzw. mokrą (wysiękową) oraz suchą (zanikową), które różnią się przebiegiem i sposobem leczenia. Sucha postać AMD występuje zwykle u osób dojrzałych, ma łagodniejszy przebieg i jest częstsza: ma miejsce aż u 80% pacjentów z objawami tego schorzenia. Z kolei postać wysiękowa (z neowaskularyzacją podsiatkówkową) występuje rzadziej, ale ma ostrzejszy przebieg i jest bardziej niebezpieczna. Aż w 9 przypadkach na 10 kończy się trwałym obniżeniem ostrości wzroku. Wysiękowe AMD to choroba oczu, która jest jedną z najpowszechniejszych przyczyn utraty wzroku po 50 roku życia.
Jakie są wskazania do podania iniekcji doszklistkowych w AMD?
Iniekcje preparatu z grupy anty-VEGF są złotym standardem w przypadku wysiękowej postaci AMD. Przy włączeniu pacjenta do leczenia bierze się pod uwagę jego wiek, stopień obniżenia ostrości wzroku, aktywność zmian (najczęściej obecność płynu śródsiatkówkowego) oraz ich lokalizację.
Wskazania do terapii antyVEGF (iniekcji doszklistkowych):
- leczenie wysiękowej postaci zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem (AMD – age-related macular degeneration);
- cukrzycowy obrzęk plamki;
- leczenie zaburzeń widzenia spowodowanych obrzękiem plamki wtórnym do niedrożności naczyń żylnych siatkówki (BRVO, CRVO – retinal vein occlusion), tj. zakrzepie żyły środkowej siatkówki lub jej gałęzi;
- leczenie zaburzeń widzenia spowodowanych neowaskularyzacją podsiatkówkową (CNV – choroidal neovascularisation) wtórną np. do patologicznej krótkowzroczności.
Preparaty anty-VEGF
W postaci wysiękowej AMD stosuje się terapię anty-VEGF. VEGF to czynnik wzrostu śródbłonka naczyniowego. W normalnych warunkach wspomaga on wzrost nowych naczyń krwionośnych, jednak w przypadku zwyrodnienia plamki VEGF pełni istotną rolę jego w patogenezie. Promuje wzrost nowych naczyń krwionośnych w siatkówce, z których składniki takie jak krew, lipidy i surowica przenikają do środkowych warstw siatkówki. Powoduje to powstawanie blizn oraz prowadzi do obumarcia komórek w plamce żółtej, w tym pręcików i czopków-czyli fotoreceptorów. Iniekcja doszklistkowa preparatu anty-VEGF hamuje zatem tworzenie się nowych naczyń krwionośnych.
Rodzaje preparatów do iniekcji
Opracowanych zostało kilka leków anty-VEGF, które hamują VEGF poprzez wychwytywanie go lub zapobieganie wiązaniu się z innymi elementami. W praktyce stosuje się następujące preparaty anty-VEGF:
- Aflibercept (EYLEA)
- Ranibizumab (LUCENTIS)
- Brolucizumab (BOVU)
- Bewacizumab (AVASTIN)
Badania niezbędne podczas kwalifikacji do iniekcji doszklistkowej:
- OCT (optyczna koherentna tomografia) lub
- Angiografia fluoresceinowa/Angio-OCT
Przebieg zabiegu
Zastrzyk (iniekcja) wykonywany jest przez doświadczonego okulistę po podaniu kropli znieczulających oko. Sama procedura trwa około piętnastu minut, a cała wizyta zajmuje około godziny. Efekt leczenia utrzymuje się po pierwszych podaniach około miesiąca. Leczenie ranibizumabem i afliberceptem rozpoczyna się od „fazy nasycenia”. W tej fazie trzy iniekcje podawane są w odstępach miesięcznych. W drugiej fazie, „fazie podtrzymującej”, ocenia się efekty leczenia i decyduje czy niezbędne jest podanie dalszych dawek.
Zalety iniekcji doszklistkowych
Iniekcje doszklistkowe w AMD (w formie wysiękowej) są złotym standardem leczenia. Do zalet tej formy terapii należy:
- wysoka skuteczność: zapobiega pogorszeniu się widzenia u 9 na 10 osób i poprawia widzenie u 3 na 10 osób;
- zwykle lek podaje się co 1 lub 2 miesiące tak długo, jak to konieczne;
- znieczulenie przed zabiegiem w formie kropli – większość pacjentów odczuwa jedynie minimalny dyskomfort;
- najczęstsze skutki uboczne to lekkie krwawienie powodujące zaczerwienienie i podrażnienie oczu.
- Kluczowe dla poprawy rokowania jest szybkie rozpoczęcie terapii