Alergia jest problemem dotykającym coraz więcej osób w różnych grupach wiekowych. W Polsce z objawami alergii boryka się ponad 12 milionów osób. Zacznijmy o tego czym jest alergia?
Alergia potocznie nazywana też uczuleniem jest reakcją nadwrażliwości na antygen, który dla większości populacji jest obojętny. Wachlarz możliwych objawów towarzyszących alergii jest bardzo szeroki od kichania do wstrząsu anafilaktycznego zagrażającemu życiu. Alergia jest reakcją nabytą. Pojawia się tylko po kontakcie z czynnikiem wywołującym i tylko wtedy, gdy komórki układu immunologicznego nauczyły się go rozpoznawać. Każdy kolejny kontakt z alergenem wywołuje gwałtowną reakcję w przebiegu, której dochodzi do uwalniania histaminy, substancji odpowiedzialnej za znaczną część objawów związanych z alergią. W artykule postaramy się przybliżyć najważniejsze choroby alergiczne oczu oraz omówić ich objawy.
Oko jest nieustannie eksponowane na działanie różnych czynników środowiska zewnętrznego. Ochronę zapewniają mu: powieki, odruch mrugania, film łzowy oraz spojówka. Powieki wraz z rzęsami chronią powierzchnię oka, zapobiegając dostawaniu się do worka spojówkowego zanieczyszczeń, w tym potencjalnych alergenów. Poprzez regularne mruganie powierzchnia oka jest oczyszczana i nawilżana przez film łzowy. Łzy nie tylko wypłukują z worka spojówkowego zanieczyszczenia i potencjalne alergeny, ale też w swoim składzie zawierają przeciwciała, czyli białka odpornościowe stanowiące podstawowy element do walki z obcymi antygenami. Nie tylko spojówki, ale także skóra powiek jest wystawiona na nieustanne działanie różnych substancji. Częsty kontakt z substancjami chemicznymi nakładanymi miejscowo, takimi jak leki czy kosmetyki nie tylko w okolicę oczu, ale także na włosy czy paznokcie może skutkować alergią kontaktową.
Najczęstszą chorobą alergiczną jest alergiczne zapalenie spojówek , którego podstawowym objawem jest świąd. Objawy towarzyszące to m.in. pieczenie oczu, uczucie ciała obcego pod powiekami, łzawienie, światłowstręt, obrzęk powiek, zaczerwienienie spojówek, zmiany skórne na powiekach. Im dłuższy kontakt z alergenem, tym objawy te są silniejsze i trudniejsze do opanowania.
Podział alergicznych chorób oczu obejmuje:
- ostre alergiczne zapalenie spojówek
- sezonowe alergiczne zapalenie spojówek
- całoroczne alergiczne zapalenie spojówek
- wiosenne zapalenie rogówki i spojówek
- atopowe zapalenie rogówki i spojówek
- olbrzymiobrodawkowe zapalenie spojówek
- kontaktowe zapalenie skóry powiek i spojówek
Choroby alergiczne oczu mogą występować samodzielnie lub towarzyszyć chorobom układowy dającym objawy oddechowe, skórne itp.
Wiosenne zapalenie spojówek i rogówki
Choroba, która występuje przed wszystkim u małych chłopców, zazwyczaj obustronnie. Często współtowarzyszy astmie i atopowemu zapaleniu skóry. Swędzenie oczu jest w większości przypadków objawem dominującym, typowo nasilającym się rano. Zwykle mija po okresie dojrzewania.
Sezonowe i całoroczne alergiczne zapalenie spojówek
W sezonowym zapaleniu spojówek zaostrzenia występują w czasie wiosenno-letnim w odróżnieniu od całorocznego, którego obecne są całym rokiem z zaostrzeniem w okresie jesiennym, kiedy narażenia na antygeny roztoczy, grzybów jest największe.
Atopowe zapalenie rogówki i spojówek
Choroba zazwyczaj występuję obustronnie, objawy utrzymują się całym rokiem z zaostrzeniami zimowymi, choroby współistniejące to astma i atopowe zapalenie skóry. Choroba związana jest z wysokim ryzykiem utraty widzenia na szczęście występuję rzadko.
Ostre alergiczne zapalenie spojówek
Charakteryzuje się nagłym i szybko narastającym świądem, obrzękiem powiek i spojówek, łzawieniem. Może występować w każdym wieku, ale często spotykane jest u dzieci. Powstaje w wyniku dostania się do worka spojówkowego dużej ilości alergenów takich jak pyłki trawy, zarodniki grzybów, leki bądź jako reakcja na użądlenie przez owada.
Olbrzymiobrodawkowe zapalenie spojówek
Choroba zapalna charakteryzującą się przerostem brodawkowatym spojówek powstałym w wyniku nadwrażliwości nabłonka spojówki na soczewkę kontaktową ,protezy oczne bądź szwy pooperacyjne. Najczęściej występuje u osób noszących miękkie soczewki kontaktowe.
Kontaktowe zapalenie spojówek i powiek
W tej chorobie zmiany zapalne powstają na skutek kontaktu z czynnikiem drażniącym. Trzy główne grupy substancji, które wywołują te schorzenie to: kosmetyki stosowane w okolicy oczu, krople do oczu oraz płyny do czyszczenia soczewek kontaktowych. Na podstawie wieloośrodkowych badań wyróżniono pięć najczęściej alergizujących. Są to: tiosiarczan sodowy złota , mieszanki zapachowe , balsam peruwiański , nikiel i neomycyna.
Do czego prowadzi długotrwałe zapalenie spojówek?
Skutkiem nieleczonego przewlekłego zapalenia spojówek mogą być komplikacje na powierzchni gałki ocznej i aparatu ochronnego oka. Na przykład zmiany struktury spojówki wynikające z przetrwałego stanu zapalnego będą prowadziły do wystąpienia przewlekłego zespołu suchego oka, prze co zwiększa się skłonność do nadkażeń bakteryjnych, wirusowych i grzybiczych. Znacznie groźniejsze są jednak powikłania ze strony rogówki, które stanowią zagrożenie dla narządu wzroku. Długotrwałe oddziaływanie alergenu wiąże się z koniecznością przewlekłego stosowania leków ogólnych i miejscowych, co z kolei wiąże się wyższym ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych.
Diagnostyka alergicznych zapaleń spojówek
Kluczową rolę w diagnostyce chorób alergicznych oka ustaleniu jest ustalenie czynnika sprawczego. Podstawowym narzędziem do tego celu jest dokładnie zebrany wywiad lekarski, obejmujący stosowane ostatnio kosmetyki, leki, środki czystości, środowisko codzienne pacjenta. Przy podejrzeniu alergii na kilka substancji okulista może skierować pacjenta na konsultację z alergologiem celem pogłębienia diagnostyki i ewentualnego wykonania testów płatkowych.
Leczenie alergicznego zapalenia spojówek
Najlepszym sposobem walki z alergią jest wyeliminowanie czynnika uczulającego. Niestety czasami nie jest możliwe jego określenie lub nawet po identyfikacji alergenu bardzo trudno całkowicie go wyeliminować z otaczającego środowiska. Po rozpoznaniu alergicznej choroby oczu okulista włączy odpowiednie leczenie farmakologiczne. W zależności od nasilenia objawów można zastosować zimne okłady z soli fizjologicznej na skórę powiek, krople nawilżające, preparaty przeciwhistaminowe, preparaty zawierające niesteroidowe leki przeciwzapalne a w bardziej zaawansowanych przypadkach leki sterydowe.
Bardzo ważnym elementem walki z alergią jest profilaktyka!
- Higiena rąk i unikanie dotykania twarzy oraz oczu.
- Stosowanie sprawdzonych kosmetyków oraz ich regularna wymiana co około 3 miesiące.
- Unikanie pocierania oczu, w celu złagodzenia świądu. W zamian stosowane zimnych okładów i kropli nawilżających bez konserwantów.
- W przypadku alergii na roztocza kurzu, warto zrezygnować z ozdobnych dywanów, firan i narzut, w których przebywają roztocza
- Częsta zmiana pościeli oraz ręczników
- Prawidłowa higiena okularów
- Regularne przeglądy i prawidłowa konserwacja systemów klimatyzacji i centralnego ogrzewania.