Astygmatyzm jest powszechnie występującą wadą wzroku, która powoduje zniekształcenie i rozmycie obrazu zarówno z bliskich jak i dalekich odległości. Osoba z astygmatyzmem może przeczytać litery z tablicy Snellena, natomiast nie jest to widzenie komfortowe.
Istota niezborności, czyli astygmatyzmu, polega na tym, że dla różnych południków gałki ocznej skupienie promieni świetlnych przechodzących przez układ optyczny oka następuje w różnej odległości od siatkówki.
Astygmatyzm może współwystępować z innymi wadami refrakcji jak krótkowzroczność czy nadwzroczność.
Przyczyny astygmatyzmu
Aby zrozumieć jak powstaje astygmatyzm należy najpierw zapoznać się z elementami układu optycznego oka. Głównymi elementami tworzącymi wspomniany układ są: rogówka, która stanowi najbardziej zewnętrzną , przezroczystą warstwę oka przez, którą promienie świetlne przechodzą dalej do położonej wewnątrz gałki ocznej przejrzystej soczewki , która jest drugim elementem układu. W idealnie ukształtowanym oku każdy z tych elementów ma okrągłą krzywiznę, w uproszczeniu jak powierzchnia gładkiej kulki. Rogówka lub soczewka o takiej krzywiźnie załamuje (wygina) całe wpadające światło równomiernie, tworząc ostry obraz bezpośrednio na siatkówce z tyłu oka. Astygmatyzm występuje, gdy rogówka lub soczewka są zakrzywione bardziej stromo w jednym kierunku niż w drugim. Wówczas promienie świetlne są różnie załamywane, co oznacza, że tworzą się dwa różne obrazy. Te dwa obrazy nakładają się lub łączą, powodując niewyraźne widzenie. Nieostre widzenie może występować bardziej w jednym kierunku: poziomo, pionowo lub ukośnie w zależności od osi astygmatyzmu.
Astygmatyzm może być obecny od urodzenia lub może rozwinąć się później np. po urazie oka, zapaleniu rogówki lub zabiegu chirurgicznym. Astygmatyzm nie jest spowodowany, ani pogarszany przez czytanie przy słabym świetle, siedzenie zbyt blisko telewizora czy mrużenie oczu.
Podział astygmatyzmu.
Astygmatyzm w prosty sposób możemy podzielić na rogówkowy, pozarogówkowy i całkowity.
Inny podział uwzgledniający sposób złamywania światła obejmuje :
astygmatyzm prosty tzw. zgodny z regułą, który występuje wtedy, gdy światło silniej załamywane jest w płaszczyźnie pionowej niż poziomej
astygmatyzm odwrotny tzw. przeciw regule, który wstępuje, gdy światło załamywane jest silniej w płaszczyźnie poziomej niż pionowej
astygmatyzm skośny występuje, gdy płaszczyzna silniej załamująca światło występuje w osi skośnej tj. w przedziałach od 31° do 59° lub od 121 do 149°
astygmatyzm nieregularny występuje wtedy, gdy nie jesteśmy w stanie określić dwóch prostopadle położnych do siebie płaszczyzn, z powodu zbyt nieregularnej budowy rogówki jak np. w stożku rogówki czy bliznach.
Jakie są objawy niezborności ?
Objawy astygmatyzmu to :
- bóle głowy
- niewyraźny, zamglony obraz podczas obserwacji z bliska i daleka,
- tarcie i mrużenie oczu,
- nieustanne zmęczenie oczu podczas większego wysiłku wzrokowego,
- zaburzenia poczucia przestrzeni,
- zakrzywienie linii prostych
- podwójne widzenie
- trudności z widzeniem w nocy
Leczenie astygmatyzmu
Najczęstszą metodą korekcji astygmatyzmu jest zastosowanie prawidłowej korekcji okularowej z zastosowaniem cylindrycznych soczewek. Alternatywą dla okularów są toryczne soczewki kontaktowych miękkie lub twarde. Okulary lub soczewki korygują astygmatyzm, kompensując nierówne krzywizny rogówki i soczewki.
Oprócz zachowawczych metod korekcji astygmatyzmu na popularności zyskują metody chirurgiczne obejmujące laserowe zabiegi refrakcyjne, wszczepianie soczewek fakijnych, refrakcyjną wymianę soczewki oraz wszczepienie soczewek torycznych w czasie fakoemulsyfikacji zaćmy. Dzięki tym zabiegom możemy długotrwale zmniejszyć lub całkowicie usunąć astygmatyzm.
Operacje mogą być przeprowadzane u osób dorosłych, po ustabilizowaniu się wady wzroku. Przed przeprowadzeniem zabiegu konieczna jest prawidłowa kwalifikacjia, polegająca na wykonaniu specjalistycznych badań oceniających stan oka i stopień nieregularności astygmatyzmu.
W leczeniu wad refrakcji szczególna uwagę powinno zwrócić się na dzieci, które mogą nie zdawać sobie sprawy, że ich widzenie jest niewyraźne. Z tego powodu powinny zostać poddane badaniom przesiewowym pod kątem chorób oczu wykonanym przez okulistę lub optometrystę. Zbyt późna lub nieprawidłowa korekcja wad wzroku może skutkować rozwojem niedowidzenia. Należy pamiętać, że prawidłowa korekcja niezależnie od wieku znacząco poprawi komfort życia pacjenta.