Gradówka często zaczyna się jako mały, czerwony, wrażliwy i opuchnięty guzek na powiece. W niektórych sytuacjach wymaga leczenia farmakologicznego lub wykonania zabiegu chirurgicznego.
Czym jest gradówka?
Gradówka (łac. chalazion) to zgrubienie powieki, powstałe w wyniku przewlekłego stanu zapalnego gruczołu tarczkowego (gruczołu Meiboma). Gruczoły tarczkowe mają za zadanie nawilżanie oka i utrzymywanie szczelności powiek po ich zamknięciu. Jeśli ujścia gruczołów tarczkowych wewnątrz powiek ulegną zatkaniu, wtedy może zacząć zbierać się w nich wydzielina. Najpierw gradówka ma formę niewielkiego guzka o galaretowatej konsystencji i czerwono-żółtym kolorze. W ciągu kilku dni może zmienić się w grudkę wielkości grochu i wtedy łatwo można ją pomylić z jęczmieniem, czyli zakażeniem gruczołu łojowego powieki. Gradówka częściej występie u dorosłych niż u dzieci; najczęściej u osób w wieku 30-50 lat.
Objawy gradówki
Wśród oznak gradówki wyróżnia się:
- przeważnie bezbolesny guzek (zgrubienie) na górnej powiece lub (rzadziej) na dolnej powiece,
- może wystąpić łzawienie i łagodne podrażnienie, ponieważ zablokowane gruczoły nie są w stanie odpowiednio nawilżyć oka,
- niewyraźne widzenie, jeśli gradówka uciska na rogówkę.
Czym różni się gradówka od jęczmienia?
Gradówkę znacznych rozmiarów można często pomylić z jęczmieniem. Jęczmień tworzy czerwoną, opuchniętą, bolesną grudkę na krawędzi lub wewnętrznej stronie powieki i zwykle występuje bliżej powierzchni powieki niż gradówka. Nieleczony jęczmień może przejść w formę przewlekłą i spowodować powstanie gradówki.
Przyczyny i czynniki ryzyka gradówki:
- trądzik różowaty,
- przewlekłe zapalenie powiek,
- nieodpowiednia higiena,
- noszenie soczewek kontaktowych,
- łojotok,
- gruźlica,
- infekcja wirusowa,
- infekcje lub nowotwory skóry.
Diagnoza gradówki
Guzek na powiece wymaga konsultacji z okulistą w celu prawidłowej diagnostyki. Ważna jest analiza ogólnych problemów zdrowotnych, które mogą przyczyniać się do problemów ze wzrokiem. Lekarz wykonuje ocenę aparatu ochronnego oka, obejmujące wygląd powieki, skóry i rzęs oraz ocenia brzegi powiek, nasady rzęs i ujścia gruczołów łojowych.
Leczenie gradówki
Leczenie zależy od stopnia, w którym aktualnie znajduje się gradówka. Nigdy nie należy próbować ściskać ani „wyciskać” gradówki, ponieważ może to spowodować obrażenia oka.
Stopień 1: Występuje lekkie zaczerwienienie i uczucie dyskomfortu,
Stopień 2: Zauważalny gołym okiem guzek,
Stopień 3: Objawy stanu zapalnego i dolegliwości bólowe. Najczęściej wymaga leczenia farmakologicznego,
Stopień 4: Twardy guzek o cechach ropnia. Wymaga leczenia chirurgicznego.
Większość gradówek samoistnie ustępuje w ciągu kilku tygodni do miesiąca. Zleca się domowe metody tj. ciepłe okłady na powieki przez 10-15 minut, 4-6 razy dziennie przez kilka dni. Ciepło może pomóc zmiękczyć masę gradówki, która blokuje kanały i umożliwiają drenaż i gojenie. Dodatkowo zaleca się delikatny masaż zewnętrznej powieki przez kilka minut każdego dnia, aby wspomóc drenaż. Gdy gradówka zmniejszy się lub opróżnisię, należy zadbać o higienę oczu. Jeśli gradówka nie spłynie i nie zagoi się w ciągu miesiąca, niezbędny jest kontakt z lekarzem.
Lekarz może zlecić leczenie farmakologiczne. Polega ono, dodatkowo do okładów, na stosowaniu miejscowo kropli lub maści ze steroidami i antybiotykami (tj. tetracykliną, erytromycyną lub bacytracyną). Obecnie rzadko wykonuje się wstrzyknięcia sterydów do gradówki.
Zabieg chirurgiczny
Jeśli gradówka nie zniknie po kilku tygodniach, może wymagać leczenia chirurgicznego. Polega ono na nacięciu skóry i dokładnym oczyszczeniu torebki gradówki, aby nie dopuścić do jej nawrotu. W czasie zabiegu powieka jest odwijana i nacinana w obrębie guzka od wewnętrznej strony. Zabieg wykonuje się w znieczuleniu miejscowym, trwa 15-20 min, nie powoduje widocznych blizn i nie wymaga zalożenia szwów. Na koniec lekarz wykonuje opatrunek i podaje antybiotyk. Rekonwalescencja trwa około 5 dni. W tym czasie ważna jest dbałość o higienę oka, przemywanie go roztworem soli fizjologicznej i nieforsowanie wzroku.
Zapobieganie gradówce
Najlepszym sposobem zapobiegania powstaniu gradówki i jej nawrotom jest odpowiednia higiena. Zaleca się:
- przed dotknięciem okolic oczu lub zdjęciem soczewek kontaktowych umyć ręce,
- mycie twarzy przed snem, aby usunąć brud i makijaż,
- usunięcie makijażu oczu przed pójściem spać i co 3 miesiące wymianę tuszu do rzęs, eyelinera i cieni do powiek,
- czasami zalecane są delikatne peelingi na powieki, aby zapobiec nawrotom gradówki.
Podsumowanie
Gradówka to zgrubienie na górnej powiece spowodowane zablokowaniem ujścia i stanem zapalnym gruczołów tarczkowych. Najlepszą metodą zapobiegania wystąpienia gradówki jest odpowiednia higiena powiek. Wiele gradówek zanika samoistnie. W pierwszych stadiach zalecane jest przykładanie ciepłych kompresów, zaawansowane gradówki wymagają leczenia chirurgicznego. Nigdy nie należy wyciskać gradówki, ponieważ może to prowadzić do obrażeń oka.